“Toen ik mijn eigen bedrijfje begon en vrienden vertelde wat ik ging doen met duurzaam inkopen en aanbesteden, met de focus op ‘social return’, gericht op mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, merkte iemand op dat mijn ogen ervan gingen twinkelen. Dat was een goeie naam: Twinkel! En je kunt hem dubbel gebruiken, want je kunt er ook ‘Thea’s Winkel’ in lezen en de INK van inkoop zit er ook nog eens in.”
Aan het woord is Thea Smid is uit Soest, eigenaar van www.twinkel.nu, inkoper, bedrijfskundige, echtgenote van Albert-Jan en moeder van drie kinderen. Sinds vijf jaar werkt ze als zzp’er en helpt ze vooral gemeenten bij inkoop- en aanbestedingstrajecten. Recent werd ze lid van Happy Planet Professionals. “Ik was op zoek naar een soort van keurmerk waarbij ik me kon aansluiten. Via-via werd ik geattendeerd op HPP, niet zozeer een keurmerk, maar wel een club waarbij ik me thuis denk te voelen. Het lidmaatschap ben ik nogal impulsief aangegaan. Ik denk dat het goed aansluit bij hoe ik mijn werk beleef en hoe ik me inzet voor mijn opdrachtgevers – overheden, veelal gemeenten.”
inkoop met impact
‘Inkoop met impact’ is het motto op Thea’s website: “Ik word er inderdaad blij van als ik als inkoper mijn opdrachtgevers kan helpen om hun duurzaamheidsdoelen te behalen. Duurzaamheid is een beetje een containerbegrip geworden. Gemeenten en bedrijven willen ‘maatschappelijk en sociaal verantwoord’ en ‘circulair’ inkopen. Vroeger betekende dat zoveel als dat je bij de aanbesteding van het meubilair stoelen kocht die je kon repareren als dat nodig was. Da’s wel een beetje de kern van het thema, toch? Nu heb je kennis, ervaring en ook overtuigingskracht nodig om bij inkoop- en aanbestedingstrajecten voor elkaar te krijgen dat de doelen gehaald worden die vaak in intenties en convenanten en college-akkoorden staan geformuleerd.”
Thea studeerde Technische Bedrijfskunde, werkte bij Van Leer Verpakkingen en Friesland Campina in Woerden waar ze zich als inkoper ontwikkelde. In 2006 maakte ze nog wat onwennig de overstap naar de gemeente Amersfoort, de publieke sector, met een totaal andere werkwijze. “Het was in die tijd dat de VNG voor gemeenten formuleerde 100% duurzaam in te kopen in 2015. In het bedrijfsleven moest ik met mijn werk ‘targets’ halen. Ineens speelde dat geen rol meer, maar kon ik juist het gemeentegeld inzetten om andere doelen te bereiken. De catering duurzaam inkopen, zonder mono-verpakkingen, maar met lokale producten, om een voorbeeld te noemen. Privé had mijn overstap naar de gemeente Amersfoort ook een duurzaamheidseffect: in plaats van dagelijks filerijden naar Woerden, fietste ik voortaan vanuit Soest naar mijn werk.”
De wetgeving rond de inzet van ‘social return’ is complex. Als het je doel is om vijf procent van de aanbestedingssom ten goede te laten komen aan mensen met afstand tot de arbeidsmarkt of aan een project met sociale impact, loop je al gauw aan tegen het obstakel aan dat de inzet van mensen volgens de juristen ‘binnen de opdracht’ moet worden ingevuld.
De aard van de opdracht leent zich daar niet altijd voor. Meer impact is te maken als je het ruimer ziet. Bijvoorbeeld door een opdrachtnemer van een schoonmaakdienst die naast een aantal werklozen aan werk hielp, toestemming te geven om aan alle schoonmakers van dat bedrijf in december pepernoten uit de delen. Dan denk je: ‘is dat nou social impact?’ Zeker wel: ze werden besteld bij de Koekfabriek in Utrecht: gemaakt door mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Met de extra omzet kon de Koekfabriek investeren in een grotere mixer voor blijvend beter resultaat.”
“Wil je nog een voorbeeld? De accountant kregen we zover dat hij werklozen trainingen ging geven in online solliciteren en ondersteuning bood bij het opstellen van bedrijfsplannen. Hij vindt het geweldig om te doen, wil niet anders meer.”
“Als het gaat om Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI), zoals dat tegenwoordig heet, voel ik helaas vaak nog veel weerstand en dat begrijp ik ook wel. Projectleiders zijn vaak bang dat hun project duurder uitpakt, of dat er vertraging ontstaat in de uitvoering. Daar worden ze ook op afgerekend door hun managers. Gemeenten kopen veel in, denk aan wegen en infra, scholen, laptops, schoonmaak, catering, het sociaal domein – trapliften bijvoorbeeld voor ouderen, maar ook jeugdzorg. Het is mijn rol om projectleiders te begeleiden, inspireren en overtuigen. Alleen dan haal je je duurzaamheidsdoelen.”
en thuis?
En hoe zit het met de duurzaamheid thuis? “Ha! Ja, daar heb je me. We hebben vijf containers om ons afval goed te scheiden. Op ons huis liggen zonnepanelen. Ik durf het amper te zeggen, maar mijn kinderen gaan soms wel naar de Action. En ik weiger me schuldig te voelen als ik soms gewoon iets moois koop, kleding bijvoorbeeld, ofschoon de kledingindustrie natuurlijk wel heel verspillend is. Dat is mijn guilty pleasure!”
